Chapter 4Falanqaynta Dadka iyadooloomarayoCilmi-nafsiga

Dhaqanka.

Dadku inta badan si sahal ah nooguma sheegi doonaan sheekada oo dhan ee iyaga ku saabsan. Waxa aad u baahan tahay inaad ku darto xogo kale oo muhiim ah si aad u ogaatid sida loo akhriyo waxyaabaha muhiimka ah Calaamadaha dabiiciga ah ee aan afka ahayn ee shakhsiyaadka soo bandhigaan.si aad tan u samayso waa inad ka tanaasusho fikradahaagi hore iyo daremihii xumaa ee

aad qofka ka aminsanayd ,si aad qofka si caadiya u aragtp gudihiisa.

hababkaaqrinta dadka jidhkoda.Darasado kala duwan ayaa shegaya in wada hadalka qofka aan la yeelano uu ka yahy 7% halka uuqada jidhka ay tahy 55% isgaadhsintena.

• Ufiirsomuuqaalkoda.

-Maxay xidhan yihiin? Miyuu ka dhigayaa inay u muuqdaan kuwo xirfad leh? Caadi ah? sasabasho leh?

• Dharkoodu nadiif ma yihiin mise waa uskag /wasakhaysanyiin?
• Timahooda ma nadiifsan yihiin mise ma qallafsan yihiin?

• Miyay xidhan yihiin wax dahab ah oo tilmaamaya mid ruuxi ah ama mid diineed rumayn?.
• Ufiirsodabeecadooda

Waa sidee qaabkodu? Ma si toos ah ayey u fadhiistaan mise way is qalociyan?

• Miyay dhoolla-cadeynayaan mise way weji adagyihiin?
• Madaxa ma kor bay u qaadaan?
• Sidee bay u socdaan? Ma isticmaalaan tallaabooyin dhexdhexaad ah, mise si tartiib ah ayay u socdan oo an laga shakiyeen? Mise way dagdagaan?
• U fiirso booska u dhexeeya adiga iyoiyaga

-xagee u janjeran markay fadhiyan? Ma xaagaga mise dhinaca kale

-gacmahoda iyo lugahodu miyay is dulsartaan?

-gacmaha miyay kugu so taaagan mise maba taagan gacmaha?

• eeggacmahooda

-gacmaha ma jeebada ayay kula jiran mise way isdulsarteen?

• cidiha iyo dibnaha oo ay cunaanQofku hadu sidan sameeyo waxa laga inay daganan raadiyan oo cadaadis saaran yahay ? ama ay naxsanyihiin.

1. Indhaha

Qofku ma si adag ayuu ku egaya mise waa caadi egmadisu? Haddii qof uu sameeyo qadar aan raaxo lahayn oo eegma ah markaad la hadlayso, waxay noqon kartaa

calaamad muujinaysa inay been sheegayaan. Haddii heerka eegmadodu ay tahay caadi, waxay u badan tahay inay kaliya u fiirsanayan waxaad u sheegayso ama dhab ahaantii wada hadalka aad la yeelanayso ay xisanayan.

Markaad shaki gasho, ku kalsoonow dareenkaaga marka ay timaaddo akhrinta luqadda jidhka. In kasta oo ay jiraan siyaabo badan oo guud oo loo akhriyo tilmaamaha aan afka aan ahayn sida isha , qof kastaa wuu ku kala duwan yahay, markaa raac dareenkaaga .

sunniyahakor uqaadis

Marka qof uu kor u qaado sunnayaasha, badanaa waxay la macno tahay inuusan ku qanacsanayn ama ku kalsonayn shay.

Arinkan wuxu noqon kartaa sababtoo ah way welwelsan yihiin, yaabanyihiin, ama baqayaan – kuwani waa dhammaan noocyada kala duwan ee raaxo-darrada. Markaa, marka aad aragto qof kor u qaadaya sunnayaasha, waxa laga yaabaa inay la kulmaan mid ka mid ah dareemadan.

Mararka qaarkood, sunnayaasha oo kor la qaado waxay sidoo kale muujin kartaa in qofku aanu daacad ahayn . Tusaale ahaan, haddii qof uu ammaano dharkaaga isagoo kor u qaadaya sunnayaasha, waxaa laga yaabaa inaysan si dhab ah ula jeedin.

Marar kale, dadku waxay kor u qaadi karaan sunnayaasha markay wax xiiseeyaan. Waxay la mid tahay inay

muujinayaan xiisaha ama rabaan inay wax badan ogaadaan.

1. Gacmaha iyo lugaha isdhaafsan Mararka qaarkood, marka aan qof la hadalno ama kulan la leenahay, waxaa laga yaabaa inay na tusaan calaamado iyagoon isticmaalin ereyo. Calaamadahaan waxaa lagu magacaabaa tilmaamaha aan afka ahayn. Waxay noo sheegi karaan haddii aanu qofku run ahaantii u furfurnayn fikradahayaga. Waxaa muhiim ah in la ogaado in mararka qaarkood dadku ay sidan sameeyaan iyaga oo aan xitaa ogeyn. Waxay la macno tahay inay maskax ahaan, jidh ahaan iyo dareen ahaanba naga xidhan yihiin.

Mid ka mid ah tusaale ahaan tilmaanta aan afka ahayn waa marka uu qof is dul saaro gacmahisa iyo lugahisa. Haddii aad ku jirto gorgortan ganacsi oo qofka kale gacmihiisu isdhaafsan yihiin, waxay la macno tahay in aanay jeclayn waxa aad soo jeedinayso. Laakin, waxa kale oo suurtogal ah in ay qabow yar ka dareemaan qolka oo ay rabaan inay diirimaad helaan. Si loo hubiyo, waxaad ka raadin kartaa calaamado kale si aad u fahamto sida ay dhab ahaantii dareemayaan.

1. Tilmaanta

Marka ay dadku adeegsadaan gacmahooda si ay u sameeyaan tilmaam, waxay inta badan u taagan jihada qof ay jecel yihiin ama ay is fahmayaan. Tani waxay naga caawin kartaa inaan ogaano cidda ay ku dhow yihiin koox ahaan.

Tusaale ahaan, qiyaas inaad ku jirto kulan shaqo. Haddii qofka shirka hogaaminaya uu isticmaalo dhaqdhaqaaqyo gacmeed oo uu u jeediyo qof fadhiya dhinaciisa bidix, waxay la macno tahay inay xidhiidh gaar ah la leeyihiin qofkaas. Haddaba, waxa ay ahaan lahayd fikrad wanaagsan in aad fiiro gaar ah u yeelato marka uu qofkaasi hadlayo sababtoo ah waxa laga

yaabaa in uu sheego wax muhiim ah ama xiiso leh.

Asal ahaan, daawashada halka ay dadku ku tilmaamayaan gacmahooda waxay ina siin kartaa tilmaamo ku saabsan xiriirkooda iyo cidda ay u arkaan inay muhiim tahay ama u dhow yihiin goob kooxeed.

1. Ku janjeer iyo kuso durkidDadku waxay jecel yihiin inay ku dhawaadaan waxyaalaha ay xiiseynayaan oo ay ku tiirsadaan ama ka jeedsadaan waxyaalaha aanay xiisaynaynin. Haddii qof kuso tiirsado dhinacaga , markaas waxay u badan tahay inay xiisaynayaan waxaad sheegayso (ama guud ahaan ku

xiisaynayaan ). Haddii ay kaa janjersadan ama ka jeestaan, markaas waxay raadinayan fursad ay ku dhameeyaan wada hadalka.

Inaad ka jeedsato had iyo jeer macnaheedu maaha inay ku neceb yihiin. Waxa laga yaabaa inay dareemaan culays guud ahaan, inay niyad jabyihiin (tusaale, haddii aad kasoo daahday), ama u malaynayaan inaadan si fiican u uraynin oo aad u baahan tahay qubeys ama maydhasho. Eeg haddii ay sidan u dhaqmaan inta lagu jiro wada sheekaysiga badana ama haddii tani tahay uun wakhti xun.

1. Muqaalkasare

Dookhyada dadka ee midabka, labbiska, timaha, iyo dhinacyada kale ee saameeya. muuqaalka waxaa sidoo kale lagu daraa habka isgaarsiinta aan afka ahayn.

Cilmi-baaristu waxay xaqiijisay in midabyo kala duwan ay soo jeedin karaan shakhsiyad kala duwan niyadd ahaan.

Intaa waxaa dheer, muuqaalku wuxuu kaloo bedeli karaa jawaabaha jireed, xukunka, iyo fahamka. Ka fikir dhammaan xukunnada dadka

si degdeg ah ayay wax uga shegan qofka. Kuwan bilowga ah

Aragtidu waa muhiim, waana sababta ay khubaradu u soo jeedinayaan shaqo- doonayaashaas inaysi habboon ugu

labbisto waraysiyada lala yeelanayo shaqo-bixiyayaasha mustaqbalka.

Si fudud, cilmi-baarayaashu waxay ogaadeen in sida qofku u eg yahay uu saameyn ku yeelan karo sida dadka kale u arkaan iyo xitaa inta lacag ee uu helo.

Tusaale ahaan, daraasad, qareenno loo tixgeliyey inay ka soo jiidasho badan yihiin asxaabtooda ayaa kasbaday lacag ka badan kuwa loo arko inay ka qurxoon yihiin. Intaa waxaa dheer, dhaqamada kala duwan ayaa leh fikrado kala duwan oo ku saabsan muuqaalka. Dhaqamada reer galbeedka, hadii aad caato noqoto aad aya lo qimeya, halka dhaqamada Afrika qaar ka mid ah, inad burantay ay la

xiriirto caafimaad wanaagsan, maal iyo maqaam bulsho.

Waxan rajaynaya inaad ka dhamaantiin aad ka faa’idaysateen FG: Fadlan si qaldan ha u isticmaalin cilmigan ilaahay xasuuso inuu marwalba ku arkayo kaliya u adeegso si wanaagsan iyo inaad iskaga ilaaliso shirqoolada laguu maleegayo.

Lasoco Qaybta 5aad Chapter 5